W dyskusji o prawnych granicach projektowania gier komputerowych coraz częściej pojawia się pojęcie dark patterns, o którym już zresztą wspominałem wcześniej. To określenie opisuje takie praktyki projektowe, które manipulują graczem – zachęcając go do nieplanowanych wydatków, utrudniając rezygnację z subskrypcji czy też skłaniając do spędzania nadmiernej ilości czasu w grze. Problem staje się szczególnie poważny, gdy dotyczy dzieci i młodzieży, które są mniej odporne na psychologiczne triki twórców, a dark patterns są tak zaprojektowane, żeby uniemożliwić dzieciom wyjście z gry.

Pierwsze procesy o uzależnianie

W 2024 roku przed amerykańskimi sądami pojawiły się pierwsze pozwy dotyczące uzależnienia od gier komputerowych. W jednym z nich 14-letni gracz twierdził, że jego nadmierna aktywność w grze doprowadziła do stanu wymagającego leczenia. Sąd oddalił jednak powództwo uznając je za nieudowodnione nie odnosząc się jednak do merytorycznej strony roszczenia[1]. Już sam fakt wniesienia pozwu otworzył jednak debatę o tym, czy gry mogą być projektowane w sposób uzależniający, podobnie jak automaty hazardowe.

Sprawa Capuchin – odpowiedzialność nastolatka?

Ciekawszy wątek pojawił się jeszcze tego samego roku co poprzednia sprawa, gdy w pozew dotyczący uzależniających gier wciągnięto… czternastoletniego dewelopera VR. Autor gry Capuchin znalazł się w centrum sporu, w którym zarzucano mu stworzenie produktu opartego na mechanizmach wywołujących kompulsywną rozgrywkę. Rodzina dewelopera podkreślała absurd sytuacji, wskazując, że chłopiec nie miał zamiaru „hakować umysłów” graczy, a sprawa pokazuje, jak szeroko mogą być formułowane roszczenia przeciwko twórcom[2].

https://www.polygon.com/features/450436/capuchin-vr-video-game-addiction-lawsuit

Wielcy gracze na celowniku

Nie są to jednak tylko jednostkowe przypadki. W 2025 roku rodzice w pozwach zbiorowych przeciwko Epic Games, Microsoftowi i Roblox Corporation zarzucili, że ich produkty są celowo projektowane tak, by uzależniać dzieci. Według pozwów, stosowanie mechanik przypominających hazard oraz stosowanie ukrytych opłat prowadzi do szkód psychicznych i rozwojowych u najmłodszych graczy[3].

Kalifornijski Sąd podjął decyzję o skoordynowaniu ponad 100 pozwów przeciwko branży gier, co otwiera drogę do postępowania zbiorowego w sprawie uzależnień od gier[4]. W niektórych sprawach sądy nakazały rozstrzyganie sporów w drodze arbitrażu. Tak było między innymi w przypadku pozwu matki przeciwko Roblox i Epic Games, co wywołuje debatę nt. odpowiedzialności korporacyjnej vs. kompetencji rodzicielskiej[5].

W innych postępowaniach firmy takie jak Roblox i Epic Games składały wnioski o oddalenie — niekiedy odnosząc sukces, opierając się m.in. na zasadzie ochrony przed odpowiedzialnością za treści pochodzące od użytkowników (Section 230)[6].

Regulacje państwowe

Niektóre państwa próbują reagować kwestię związane z uzależniającymi mechanizmami w grach odgórnie. Chiny wprowadziły ograniczenia w czasie gry dla niepełnoletnich, a Korea Południowa przez lata stosowała zakaz grania w nocy dla osób poniżej 16. roku życia. W Unii Europejskiej temat wpisuje się w dyskusję o dark patterns w ramach Digital Services Act oraz w szersze regulacje ochrony konsumenta. Na dzień dzisiejszy brak spraw, które rozgrywałyby się w Polsce, czy też nawet w Unii Europejskiej, jednak należy zakładać, że zastosowanie mogą tu znaleźć przepisy o wprowadzaniu w błąd oraz zakazujące tworzenia zwodniczych interfejsów. W pewnych przypadkach, tak jak choćby w przypadku gier opartych na technologii VR nie można wykluczyć także przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów, choć te będą raczej wymierzone przeciwko producentom sprzętu, a nie gier.

---

[1] Jenna Greene, The first video game addiction lawsuit got knocked out. Will others follow? (https://www.reuters.com/legal/litigation/column-first-video-game-addiction-lawsuit-got-knocked-out-will-others-follow-2024-06-21/ – dostęp 20.08.2025)

[2] Nicole Carpenter, How the 14-year-old Capuchin developer got caught up in a video game addiction lawsuit  (https://www.polygon.com/features/450436/capuchin-vr-video-game-addiction-lawsuit/ – dostęp 20.08.2025)

[3] Robert King, Esq., Video Game Addiction Lawsuit Overview  (https://www.robertkinglawfirm.com/mass-torts/video-game-addiction-lawsuit/ – dostęp 20.08.2025)

[4] Jessica Paluch-Hoerman, Video Game Addiction Lawsuit Update | Video Game Lawsuit (https://trulaw.com/video-game-addiction-lawsuit/ – dostęp 20.08.2025)

[5] Kota Yamamoto, Video Game Addiction Lawsuit | Orellana v. Roblox Highlights Parenting Failures

 (https://leveluptalk.com/news/roblox-video-game-addiction-arbitration-case/ – dostęp 20.08.2025)

[6] Kamara Nascimento, Google and Roblox Win Key Legal Battle | Lawsuit Against Game Addiction Claims

(https://leveluptalk.com/news/google-roblox-videogame-addiction-lawsuit-win/ – 20.08.2025)