🎮💰 Epic Games, loot boxy i hazard – gdzie kończy się rozrywka, a zaczyna problem? 🎰⚖️

Pierwszy wielki spór o loot boxy – Kanada na froncie

Co się wydarzyło w Kanadzie, pozostaje w Kanadzie? Niekoniecznie! Pierwszym głośnym sporem z loot boxami w tle miał miejsce właśnie w Kanadzie. Spór dotyczący loot boxów w grach Epic Games, w szczególności w Fortnite: Save the World i Rocket League. Oczywiście, jak to w przypadku mikropłatności bywa, wiele osób straciło relatywnie nieduże pieniądze, ale globalnie, z perspektywy studia, które grrę wypuściło, były to znaczne sumy. Już w tym miejscu uchylę rąbka tajemnicy i powiem, że ta sytuacja doprowadziła do pozwu zbiorowego, o którego finale dowiesz się niebawem.

Czym są loot boxy i dlaczego budzą kontrowersje?

Zanim wystartujemy upewnijmy się, że wszyscy tak samo rozumiemy podstawowe dla tej sprawy pojęcie loot boxów, a w szczególności różnicę między nimi, a zwykłym zakupem dodatku do gry. Różnica jest relatywnie jasna. W przypadku zwykłego zakupu od razu wiadomo, co jest przedmiotem transakcji. W przypadku loot boxu istnieje element niepewności co ostatecznie kupimy. Jaka jednak jest różnica między loot boxem, a hazardem? W grach hazardowych ze względu na ich losowy charakter nigdy nie ma pewności, że otrzymamy wygraną, natomiast w loot boxie od przypadku zależy nie tyle sam fakt otrzymania przedmiotu (który można używając podobnej terminologii określić jako wygraną), ale jego rodzaj i jakość. W przeciwieństwie do gier hazardowych (w których częściej się przegrywa niż wygrywa, ponieważ w innym przypadku taki biznes nie ma ekonomicznego sensu), w loot boxie zawsze się coś otrzymuje, tylko czasami taka ,,nagroda”, „trafiony” wirtualny przedmiot lub usługa może mieć niższą wartość niż zapłacona cena.

W Fortnite i Rocket League wygrywasz… ale czy na pewno?

Jakie były podstawy sporu? Pozew zbiorowy przeciwko Epic Games opierał się na kilku kluczowych zarzutach dotyczących loot boxów w obu wspomnianych wyżej grach. Były to:

naruszenie przepisów o ochronie konsumentów,
prowadzenie nielicencjonowanej działalności hazardowej,
naruszenie przepisów dotyczących konkurencji,
naruszenie praw nieletnich.

Powodowie argumentowali, że system loot boxów w grach Epic Games naruszał różne kanadyjskie przepisy, w tym: Business Practices and Consumer Protection Act, Competition Act, Infants Act, Criminal Code (w kontekście nielegalnego hazardu). Bez obaw, już spieszę z wyjaśnieniami, bo także mi nic nie mówią te akty prawne, a wymienione wcześniej zarzuty są na dużym poziomie ogólności. O co więc konkretnie poszło?

Kluczowym argumentem było twierdzenie, że loot boxy stanowią formę hazardu. W Fortnite: Save the World gracze mogli kupować „V-Bucks” do wydania na „Loot Llamas”, a w Rocket League „Keys” do otwierania „Crates”.

Argumentacja dotycząca hazardu była oparta na twierdzeniu, że mechanizmy spełniały kryteria hazardu. Wynikać to miało z kilku powodów. Kolejno: użycie prawdziwych pieniędzy, element losowości, potencjalna wartość ekonomiczna otrzymywanych przedmiotów. Pozew zarzucał Epic Games także wprowadzanie konsumentów w błąd co do natury i wartości loot boxów. Argumentowano, że firma nie ujawniała wystarczająco jasno szans na otrzymanie konkretnych przedmiotów, co mogło prowadzić do nieświadomego wydawania dużych sum pieniędzy. Jak się okazuje, fakt, że zakupy dokonywane są w ramach mikropłatności nie oznacza wcale, że nie da się wydać w takiej grze znacznych pieniędzy. Może też sugerować, że częstym zjawiskiem musiały być wygrane bezwartościowe, skoro taki zarzut pojawił się ze strony graczy. Szczególny nacisk położono na fakt, że znaczną część graczy stanowią nieletni. Argumentowano, że Epic Games nie zapewniło odpowiednich zabezpieczeń przed nadmiernym wydawaniem pieniędzy przez dzieci i młodzież, co mogło prowadzić do uzależnień i problemów finansowych. Pozew zbiorowy przeciwko Epic Games w sprawie loot boxów został złożony w prowincji Quebec w Kanadzie w 2019 roku do Superior Court of Quebec ^[1].

Epic Games się broni – czy loot boxy to tylko zabawa?

Jak na takie zarzuty odpowiedziało Epic Games? Kluczowym elementem ich obrony było stanowisko, że loot boxy nie spełniają definicji hazardu zgodnie z obowiązującymi przepisami. Firma argumentowała, że:

Przedmioty zdobywane w loot boxach mają wartość jedynie w ramach gry i nie mogą być wymieniane na prawdziwe pieniądze,
Loot boxy zawsze zawierają jakąś nagrodę, więc nie ma elementu „przegranej” typowego dla hazardu,
Loot boxy są elementem gry, mającym na celu urozmaicenie rozgrywki i zapewnienie graczom dodatkowych możliwości rozwoju postaci lub personalizacji.

Epic Games podkreślało, że mechanika loot boxów jest formą rozrywki, a nie hazardu, i że gracze dobrowolnie decydują się na ich zakup^[2].

Wolność twórcza czy manipulacja graczami?

Na ile da się ustalić, powyższe argumenty nie były jedynymi, a Epic Games sięgnęło do całego asortymentu potencjalnych argumentów ze wcześniejszych sporów w grach. Jak łatwo się domyślić, najłatwiej dopasować ten dotyczący ochrony wolności artystycznej i twórczej. Firma argumentowała, że loot boxy są elementem projektu gry i stanowią wyraz kreatywności twórców. Ograniczanie możliwości stosowania takich mechanik byłoby ingerencją w swobodę tworzenia gier wideo. Cóż, dodam w tym miejscu od siebie, że w przeciwieństwie do wszystkich dotychczasowych sporów, gdzie ta kwestia była powoływana w sposób, wydaje się, sensowny, w tym przypadku jestem bardziej niż głęboko nieprzekonany co do możliwości uznania loot boxów za wyraz artystycznej twórczości studia. To tak, jakby powiedzieć, że dokupywanie dodatkowych stron do książki z tym jednak, że nie zawsze są one zapisane, to kreacja artystyczna pisarza.

Czy prawa konsumentów obowiązują w grach?

Epic Games odpierało także zarzuty o naruszenie praw konsumentów, twierdząc, że:

zasady działania loot boxów są jasno określone w regulaminie gry i polityce prywatności,
gracze nie są zmuszani do zakupu loot boxów i mogą cieszyć się grą bez wydawania pieniędzy,
firma nie wprowadza graczy w błąd co do zawartości loot boxów ani szans na zdobycie poszczególnych przedmiotów.

Epic Games podkreślało, że gracze są świadomi ryzyka związanego z zakupem loot boxów i dobrowolnie decydują się na ich zakup. Spółkapodkreślała, żebranża gier wideo aktywnie pracuje nad samoregulacją w zakresie loot boxów i mikrotransakcji, jednak na ten moment brak jeszcze ustalonych standardów. Finalnie, Epic podkreślał także, że wspiera inicjatywy mające na celu zwiększenie transparentności i ochronę graczy, zwłaszcza nieletnich^[3].

Ugoda – Epic Games płaci, ale nie przyznaje się do winy

Efektem tego sporu była jednak ugoda sądowa. Cóż, mimo tak licznych argumentów Epic Games musiało czuć się niedostatecznie pewnie, choć być może sprawa była zabiegiem marketingowym, a koszt ugody tylko kroplą w morzu mikropłatności. W obliczu rosnącej presji prawnej i negatywnego wizerunku loot boxów, Epic Games zdecydowało się na ugodę w wysokości 2,75 miliona dolarów kanadyjskich, nie przyznając się do winy. Kluczowe elementy ugody obejmują:

automatyczne przyznanie 1000 V-Bucks lub kredytów Rocket League graczom w USA, którzy kupili losowe loot boxy,
możliwość ubiegania się o zwrot do 50 dolarów lub dodatkowe wirtualne waluty dla graczy, którzy uważają, że ponieśli szkodę,
każdy uczestnik pozwu zbiorowego ma otrzymać do 25 dolarów kanadyjskich,
ugoda obejmuje graczy, którzy kupili loot boxy w określonych okresach:

Fortnite: Save the World – od 25 lipca 2017 do 5 lutego 2019 roku
- Rocket League – od 8 września 2016 do 4 grudnia 2019 roku^[4]

Warto dodać, że choć pozew został złożony w Quebec, ugoda, która została zawarta w tej sprawie, obejmowała graczy z całej Kanady oraz Stanów Zjednoczonych^[5].

Co z loot boxami w Polsce?

Jak sprawa loot boxów wygląda w Polsce? O dziwo są na to przepisy, a przynajmniej interpretacje! Ministerstwo Finansów w 2018 roku oficjalnie stwierdziło, że na gruncie obowiązujących regulacji brak jest podstaw do kwalifikacji sprzedaży loot boxów jako urządzania gier hazardowych^[6]. Obecna ustawa nie obejmuje mechanizmów losowych nagród stosowanych w grach interaktywnych. Loot boxy formalnie nie podlegają polskim regulacjom hazardowym, ponieważ wirtualne przedmioty nie stanowią nagród pieniężnych ani rzeczowych. Jednym z argumentów za nieklasyfikowaniem loot boxów jako hazardu jest fakt, że teoretycznie wirtualne przedmioty nie mogą być przedmiotem obrotu poza grą, co uniemożliwia uzyskanie za nie prawdziwych pieniędzy^[7].

A co na to NATO?

Nato na to nic. Niemniej Belgia i Holandia – owszem. Belgia i Holandia były pionierami regulacji, zakazując loot boxów oferujących przedmioty o wymiernej wartości rynkowej. W Belgii naruszenie przepisów wiąże się z sankcjami karnymi^[8]. Unia Europejska rozważa ujednolicenie przepisów dotyczących loot boxów i mechanik podobnych do hazardu. Niemcy już wprowadziły obowiązek oznaczania gier zawierających takie elementy ostrzeżeniami wiekowymi^[9]

Granica hazardu – kiedy loot boxy stają się nielegalne?

Niemniej, warto pamiętać, że nie wszystko złoto co się świeci i nie wszystko co nazywa się loot box, nie jest hazardem. Dlatego też w 2023 roku resort finansów podjął działania przeciwko niektórym witrynom w Polsce oferującym loot boxy, dodając je do Rejestru Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnych z Ustawą. Zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy o grach hazardowych, Minister Finansów może wydać indywidualne rozstrzygnięcie, czy konkretna gra z loot boxami może być potraktowana jako gra losowa, zakład wzajemny, gra w karty lub na automacie. Cóż, to że większość gier na danej stronie to normalne gry, nie oznacza jeszcze, że „wtajemniczeni” nie znajdą tam także gier hazardowych.

Warto w tym kontekście jedynie przypomnieć, że w przypadku uznania loot boxów za formę hazardu można spodziewać się wymiernych kar. Za urządzanie gier hazardowych bez koncesji lub zezwolenia mogłyby grozić kary pieniężne do 40 000 zł, a to dopiero początek. Kodeks karny skarbowy przewiduje kary grzywny do 720 stawek dziennych (maksymalnie do ponad 40 mln zł.) albo karę pozbawienia wolności do lat 3, albo obie te kary łącznie za nielegalne urządzanie gier hazardowych. Dodatkowo odpowiedzialności ponosić mogą także uczestnicy takich gier i nie jest ona wcale mała, bo aż do 120 stawek dziennych^[10].

Koniec loot boxów w Fortnite i Rocket League – co dalej?

Zakończeniem tej historii niech będzie fakt, że loot boxy zostały wycofane zarówno z Fortnite, jak i Rocket League w 2019 roku. Prawdopodobnie budziły one jednak zbyt dużo kontrowersji i nawet jeśli uznać je za legalne, to wydaje się, że Epic Games doszedł do wniosku, że drażnienie się z graczami to średnia strategia.

^[1] Leonid Shmatenko, „Epic Games’ CAD 2.75M Settlement Over 'Loot Box’ Purchases” (https://esportslegal.news/2023/11/05/epic-games-cad-2-75m-settlement-over-loot-box-purchases/ – dostęp dnia 14.02.2025)

^[2] Leonid Shmatenko, „Epic Games’ CAD 2.75M Settlement Over 'Loot Box’ Purchases” (https://esportslegal.news/2023/11/05/epic-games-cad-2-75m-settlement-over-loot-box-purchases/ – dostęp dnia 14.02.2025)

^[3] Leonid Shmatenko, „Epic Games’ CAD 2.75M Settlement Over 'Loot Box’ Purchases” (https://esportslegal.news/2023/11/05/epic-games-cad-2-75m-settlement-over-loot-box-purchases/ – dostęp dnia 14.02.2025)

^[4] Leonid Shmatenko, „Epic Games’ CAD 2.75M Settlement Over 'Loot Box’ Purchases” (https://esportslegal.news/2023/11/05/epic-games-cad-2-75m-settlement-over-loot-box-purchases/ – dostęp dnia 14.02.2025)

^[5] Leonid Shmatenko, „Epic Games’ CAD 2.75M Settlement Over 'Loot Box’ Purchases” (https://esportslegal.news/2023/11/05/epic-games-cad-2-75m-settlement-over-loot-box-purchases/ – dostęp dnia 14.02.2025)

^[6] Maciej Majewski, „Czy sprzedaż tzw. loot boxów i innych produktów o losowej zawartości doczeka się regulacji w Polsce?”, TKP Blog (https://www.traple.pl/czy-sprzedaz-tzw-loot-boxow-i-innych-produktow-o-losowej-zawartosci-doczeka-sie-regulacji-w-polsce/ – dostęp dnia 11.08.2025)

^[7] Mateusz Deryło, „Lootboksy, wirtualne przedmioty (na razie?) poza kontrolą ustawodawców”, Taxens (https://www.taxens.pl/podatki/lootboksy-wirtualne-przedmioty-na-razie-poza-kontrola-ustawodawcow/ – dostęp dnia 11.08.2025)

^[8] Robert Nogacki, „Uwaga handlujący loot-box’ami – Wasza działalność może zostać uznana za hazard” (https://kancelaria-skarbiec.pl/uwaga-handlujacy-loot-box-ami-wasza-dzialalnosc-moze-zostac-uznana-za-hazard/ – dostęp dnia 22.02.2025)

^[9] Mateusz Deryło, „Lootboksy, wirtualne przedmioty (na razie?) poza kontrolą ustawodawców”, Taxens (https://www.taxens.pl/podatki/lootboksy-wirtualne-przedmioty-na-razie-poza-kontrola-ustawodawcow/ – dostęp dnia 11.08.2025)

^[10] Robert Nogacki, „Uwaga handlujący loot-box’ami – Wasza działalność może zostać uznana za hazard”, Kancelaria Skarbiec (https://kancelaria-skarbiec.pl/uwaga-handlujacy-loot-box-ami-wasza-dzialalnosc-moze-zostac-uznana-za-hazard/ – dostęp dnia 14.02.2025)